Op ‘blote’ poten

Als aanhanger van het paleoperspectief denk ik al zeker een jaar of vijftien na over het nut van schoenen, in het bijzonder hardloopschoenen. En zoals de meeste paleo’s was ik er een paar jaar geleden natuurlijk als de kippen bij om een paar minimalistische loopschoenen aan te schaffen. Inmiddels weet ik niet beter en doe ik mijn best om ook dat laatste laagje rubber te dumpen. Ik kan het barefoot running iedereen aanbevelen. Maar overdrijf het niet, de eerste maanden. De meeste geciviliseerde onderstellen zijn serieus gedegenereerd. Ter lering ende vermaeck het verslag van mijn eerste stapjes op het bikkelharde pad van het (semi)blootsvoets hardlopen.

“Pas op, als je eenmaal ‘door’ bent, wil je al gauw te veel. Loop niet te hard van stapel, want je gaat dood, dat verzeker ik je. Na een leven lang schoenen dragen, moet je heel geleidelijk omschakelen. Echt heel geleidelijk.”

De niet misselijke waarschuwing van vriend, hardloopfreak en hard core minimalist Michel wordt een steeds vagere echo als ik met toenemende vaart en – al zeg ik het zelf – souplesse, over het betonpad langs het Groningse Reitdiep speer. Aan mijn voeten zitten niet de vertrouwde high-tech loopschoenen met hydraulisch geveerde hak, individueel, op afstand bedienbaar antipronatiesysteem en ABS, maar twee flexibele zooltjes die nog het meest lijken op handschoenen voor de voeten. Ze geven nul steun. Feitelijk loop je op blote poten, maar het flinterdunne zooltje voorkomt dat je na tien meter met een glasscherf in je voet naar de medicijnman moet.

Volmaakt belachelijk, schiet het door me heen, terwijl ik bij het krieken van de dag als een onwennige kruk de straat uit stuiter. Sinds mijn laatste val met de fiets heb ik niet meer beseft dat asfalt zo hàrd is. Maar na een metertje of 500 gebeurt het. Kennelijk weten onze 2,5 miljoen jaar oude bipedale genen nog precies hoe het is om zonder schoenen te lopen. Als vanzelf verplaats ik mijn zwaartepunt bij de landing wat meer naar de voorvoet, ik voer het tempo op en… dit is fantastisch! Vrij, eindelijk vrij, jubelt het anders over pijntjes en trivialiteiten jengelende brein bijna kinderlijk enthousiast. De voeten – ontdaan van alle bescherming – hebben letterlijk vrij spel. Je voelt alle oneffenheidjes in de bodem, waardoor je automatisch een betere balans krijgt. Dat directe contact met de grond voelt goed. Maar de belangrijkste openbaring is dat de talloze spiertjes en verende pezen in de voeten daar duidelijk niet voor Jan Joker zitten. Zonder dikzolig korset leveren ze een merkbaar grotere bijdrage aan de voortstuwing. Placebo-effect of niet, ik weet het zeker: ik ga harder!

Het voorgenomen rondje van drie kilometer ontaardt in een vier keer zo lange uitzinnige sprint. Als ik de volgende dag uit bed stap en de trap af wil, snap ik wat Michel bedoelde met zijn waarschuwing ‘je gaat dood’. Hoewel ik wel vaker 12 kilometer gas geef, voelen mijn kuiten aan alsof ik twee nachten lang op een houseparty heb staan springen. Dat komt doordat onze natuurlijke landing en afzet sterk verschillen van de onnatuurlijke hiellanding die we maken met een schokdempende hak. Hiellandingen zijn op blote voeten totaal ondenkbaar, waardoor je ondermeer je kuitspieren intensiever gebruikt. Mijn kuiten hebben echt fors op hun donder gehad. Pas een week later durf ik weer een rondje te lopen. Voorzichtig. Vanaf dat moment bouw ik het barefoot running heel geleidelijk op. En ik ben verkocht. De voethandschoenen gaan overal mee naartoe. Met kerst doe ik in Zwöden mee aan een cross-country loopje van 15 kilometer. De temperatuur is 10 graden onder nul. Koud? Ietsje harder lopen en mijn voetjes gloeien.

Okay, best leuk en aardig, maar waarom zou je überhaupt zonder schoenen willen (hard)lopen? Allereerst is daar natuurlijk de legendarische Abebe Bikila. Zomerspelen van 1960 in Rome. Hij liep de marathon blootsvoets. Een freak misschien, maar hij won wel. De tweede eye-opener voor mij was een studie waaruit bleek dat willekeurige lopers op afgetrapte Aldi-schoentjes minder blessures krijgen dan op verse, dure schoenen. Vervolgens kwam de Australische inspanningsfysioloog Graig Richards met een overzicht van alle relevante onderzoeken. Hij concludeerde – tot chagrijn van velen – dat er geen enkele aanwijzing is dat gepolsterde of corrigerende hardloopschoenen ook maar enig voordeel opleveren. Je voorkomt er geen blessures mee en ze laten je niet harder lopen. Maar de sterkste overtuigingskracht gaat wat mij betreft uit van een onlangs gevonden serie 20.000 jaar oude fossiele voetafdrukken in een versteende Australische rivierbedding. Hongerige jager/verzamelaars zaten hier destijds achter een buffel aan. Uit de afstand tussen de voetafdrukken leidden antropologen af dat de snelste jager op dat moment 37 kilometer per uur liep. Pew… Sprintkampioen Usain Bolt haalde in Peking 42 kilometer per uur. Op een perfecte baan, niet in de modder.

De markt speelt gretig in op de nieuwe back to basic trend. Zakenmensen, die opvallend vaak hardlopen, willen het comfort van minimal shoes ook tijdens het werk, maar met een paar maffe voethandschoenen onder je maatpak sluit je vooralsnog weinig deals. Zij krijgen hulp uit onverwachte hoek. “Gewone schoenen zijn doodskistjes die de voet haar sensorische input ontnemen en haar ervan weerhouden haar werk goed te doen,” zegt Galahad Clark, telg uit een geslacht van beroemde schoenmakers en CEO van Terra Plana in Londen. “Steeds meer mensen ontdekken dit en willen een ‘blootsvoets’ alternatief. Dat bied ik met overtuiging, ondanks of misschien wel dankzij mijn klassieke schoenmakerswortels.”

Lees ook: Op blote poten in de stad