Met dank aan Janet. Arts Martine Luxwolda (partner van Remko Kuipers) promoveert vandaag aan de Rijksuniversiteit Groningen op het proefschrift: Omega-3 fatty acids and vitamin D in traditionally living east-African populations. Lessons from evolution for a healthy lifestyle. Hier het ongewijzigde persbericht. Luxwolda specialiseert zich tot mond-, kaak- en aangezichtchirurg. Ik vind dat extra interessant, omdat neolithische ziekten zich vaak het eerst manifesteren in de mond. Cariës en malformatie (de typisch Nederlandse ‘grafstenen’ die met een beugel in het gelid worden geduwd) zijn niet normaal. Ik heb een post in voorbereiding over een alternatieve (evolutionaire) kijk op de pathogenese van ondermeer tandbederf. Poetsen is slechts een lapmiddel. Even geduld a.u.b.
Promotor(s): prof.dr. F.A.J. Muskiet
Faculteit: Medische Wetenschappen
Voedingsadviezen verbeteren door onderzoek bij Afrikaanse stammen
Veel, zo niet alle ziektes in de Westerse samenleving worden veroorzaakt door een mismatch tussen het menselijk genoom, dat sinds de oude steentijd (2,5 miljoen – 10.000 jaar geleden) nauwelijks is veranderd, en onze razendsnel veranderende samenleving. De huidige voedingsvoorschriften zijn gebaseerd op onderzoek naar eetgewoonten onder westerse bevolkingsgroepen in de moderne tijd. Logischer zou het zijn om voedingsadviezen mede te baseren op onderzoek naar de voedingsgewoonten van onze voorouders uit de steentijd. Op hun eet- en leefgewoonten is ons genoom immers ‘ingesteld’, zo argumenteert UMCG-promovendus Martine Luxwolda in haar proefschrift.
Luxwolda analyseert in haar proefschrift de eetgewoonten van Afrikaanse stammen in Tanzania, die een leefstijl hebben die lijkt op die van onze voorouders. Ze concentreert zich hierbij op twee voedingsstoffen die overvloedig aanwezig waren in het land-water ecosysteem, waarin de menselijke evolutie moet hebben plaatsgevonden: het visolievetzuur DHA en vitamine D. Luxwolda stelt vast dat de onderzochte stammen door hun voeding aanzienlijk meer DHA en vitamine D binnen krijgen. Dit zou mede kunnen verklaren dat typisch westerse ziektes, zoals vele psychiatrische aandoeningen en hart- en vaatziekten onder deze stammen niet voorkomen. Zo heeft een hoog moedermelk-DHA waarschijnlijk gunstige invloeden op de neurologische ontwikkeling van de pasgeborene. Nader onderzoek naar eetgewoonten van onze verre voorouders zou een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de verbetering van onze voedingsadviezen.
Martine Luxwolda (Ede, 1981) studeerde Geneeskunde te Groningen. Ze verrichtte haar onderzoek aan de afdeling Laboratoriumgeneeskunde. Het onderzoek werd medegefinancierd door FrieslandCampina en het VSBfonds. Luxwolda volgt momenteel de verkorte opleiding tot tandarts voor medici, dit ter voorbereiding op de opleiding tot Mond- Kaak- en Aangezichtchirurg.
Naschrift MM: Hier een interview met een van mijn grootste ‘helden’ Stephen Cunnane, auteur van het briljante boek Survival Of The Fattest; The Key to Human Brain Evolution. Laat het ook duidelijk zijn dat omega-3 en vitamine D niet de enige factoren zijn. Coastal dwellers kregen alle cruciale mariene, noötrope nutriënten, waaronder vooral ook jodium en choline. Nog een ander punt: wat in dat milieu niet aanwezig was (graan, zuivel, suiker, plantaardige oliën), is zo mogelijk van nog groter belang, deels omdat het de opname en verwerking van genoemde nutriënten belemmert.
Het Paleo Perspectief 
Pingback: Neerlands Paleo Doctor nr 2: Martine Luxwolda | Barrevoets lopen
Wat ik me nu al een tijdje afvraag is het volgende: ooit leefden de voorouders van de homo sapiens in het binnenland van Afrika en zijn toen vanwege honger naar de oostkust van Afrika gegaan. Daar werd men homo sapiens door over te stappen op voeding bestaande uit zeebanket. Later is men eten gaan verhitten en maakten we een volgende ontwikkelingsstap. Uiteindelijk is men zich gaan verspreiden over de wereld en hebben er o.a. In Frankrijk ook oermensen gewoond in de Perigord. Dat was ook van 100.000 tot 10.000 jaar terug. Dit was volgens mij niet aan zee en zij waren jagers/verzamelaars.
Waar ga je nu vanuit als je wilt weten op welk dieet wij ons ontwikkeld hebben? Ga je zover terug dat we nog aan de oostkust van Afrika woonden of kun je ook naar onze voorouders in de Perigord kijken?
Daarnaast hebben we het wel steeds over onze genen en hoe langzaam die zich aanpassen, maar onze eigenen spelen ook een belangrijke rol. In hoeverre zijn die in staat om veranderingen in het dieet (die al 10.000 jaar aan de gang zijn) op te vangen?
Ons genoom, Kirsten, daar is in het algemeen niks mis mee. Dat is een tamelijk constante, met slechts kleine schommelingen over miljoenen jaren. De crux zit hem in de veranderende omgeving. Die zorgt voor de problemen. Die veranderingen gaan zo snel dat onze genen die niet kunnen bijbenen, bij lange na niet. Daardoor ontstaan makkelijk problemen, zoals de bekende westerse ziekten.
Wat de voeding betreft, die is aan een grondige verandering onderhevig sinds zo’n 10.000 jaar: de jager-verzamelaar werd agrarier. Gepaard daarmee ging een explosie aan koolhydraten. We hebben ons ontwikkeld op de voeding voorafgaande aan deze neolithische tijd. Die voeding zal gevarieerd zijn geweest, maar altijd gebaseerd op onbewerkte producten die groeiden als groente, hingen als fruit, zwommen als vis, krioelden als larven, vlogen als vogels en renden als wild. En kookkunst werd ontdekt en bleek een grote verworvenheid.
Je moet niet denken, Kirsten, dat ‘out of Africa’ betekende dat daarmee afgeweken werd van datgene wat de jager-verzamelaar (of die nou aan de oostkust woonde, of in de binnenlanden, waar ook water en vis is), at. Die bleef wat de natuur bood: geen granen, zuivel en zaadolien. En verkassen uit Afrika liet vooreerst slechts uiterlijke sporen na: huid en haar, om het zo maar te zeggen. En die mensen in de Perogord aten vooreerst dezelfde bestanddelen als de eerste homo sapiens.
En eigenen zijn ook genen, met dezelfde eigenschappen als de rest van ons genoom.
Willem en Leo, bedankt voor jullie reactie en voor het meedenken. De reden dat ik dit aanhaal is omdat Melchior al een aantal keer heeft genoemd dat hij steeds meer heil ziet in nederpaleo met een groot aandeel vis, terwijl er vele verschillende groepen hebben geleefd die vooral floreerden op wat de natuur om hen heen te bieden had (of dat nou vooral vlees, vis of groenten zijn). Kijk, ik ben het helemaal eens met puur, onbewerkt eten, maar er zijn zoveel verschillende meningen over of dat vooral vlees of vis is en of zetmeelrijke knollen nu wel of niet tot het Paleodieet behoren. Dit is waarschijnlijk voor elke bevolkingsgroep weer anders, afhankelijk van je origine.
Maar dan. Wat is je origine? Welke voeding sluit het best bij ons aan? Moeten we onszelf beschouwen als west-Europeanen, als Europees of als ex-Afrikanen?
En onze epigenen zijn niet hetzelfde als onze genen. Ze bepalen onze genexpressie. Een deel daarvan is evolutionair bepaald, een deel transgenerationeel, een deel afhankelijk van het klimaat in de baarmoeder en een deel door hoe je tijdens je leven leeft. Omdat genexpressie veel flexibeler is dan genaanpassing, vraag ik me af welke mechanismen mbt het verwerken van je omgeving afhankelijk zijn van epigenetische factoren en welke van evolutionaire. Dus op welke vlakken kunnen we ons redelijk snel aanpassen (laten we zeggen binnen zeven generaties) en op welke vlakken niet?
En Leo, ik heb het onderwerp mbt de niet-noodzakelijkheid van groenten en fruit al eens eerder aangekaart gezien, maar dat doet misschien.nog wel meer stof opwaaien dan het idee dat je geen granen meer zou moeten eten 😉
Kirsten. Er zijn onder de lezers van en reageerders op dit blog velen die er meer vanaf weten dan ik. Toch kan ik het niet laten nog wat te zeggen.
Je vraagt: ‘Welke voeding sluit het best bij ons aan?’
Alle mensen zijn genetisch verwant aan de gemeenschappelijke stamvaders en stammoeders van zo’n 160.000 jaar geleden. Toen dezen zo’n 100.000 jaar geleden vanuit waarschijnlijk het oosten van Afrika zich gingen verspreiden over de wereld, paste het genoom zich niet zomaar eventjes aan aan veranderende omstandigheden, nee, de mens zocht de omgeving op waarin het genoom goed gedijde. M.a.w., migratie betekent niet dat daarmee het genoom zich aanpast. Net zo min als het dat deed nadat granen en zuivel een prominente plaats gingen innemen als voedingsproduct. Laat staan een mogelijk aanpassen aan de producten van de laatste paar honderd jaar, waarin de industrie steeds meer (bewerkte) voedingsmiddelen produceert die het lichaam niet herkent.
Maar natuurlijk, in het ene gebied op aarde is meer voorhanden aan, b.v., vis dan in het andere. Maar accenten binnen het terrein van groente, fruit, vis, vlees, noten en wat honing mogen verschillen. Dat zal oorspronkelijk, bij de vorming van dat genoom, niet anders zijn geweest.
De mens is, aangeboren, heel flexibel. Was altijd genoodzaakt zich snel aan te passen aan veranderende omstandigheden. Dat is iets anders dan het genoom. De snelheid waarmee dat zich kan aanpassen, is heel gering, dus in de menselijke tijd gesproken praktisch nihil.
En nogmaals, het begint er steeds meer naar uit te zien dat die voorouder, daar in Afrika, voornamelijk zijn kostje bij elkaar scharrelde al wadend door beken en rivieren, struinend langs de kust, loerend in het water van meertjes en zich ophoudend bij moerassen. Daar vond hij, betrekkelijk eenvoudig, weekdieren, schaaldieren, (kuitschietende)
vissen, slakken, larven, vogeleieren, kikkers,schildpadden en uiteraard planten en vruchten (deze opsomming ontleen ik aan Muskiet). Ja, ook groenten. Maar de discussie daaromtrent ken ik, reageerde er destijds op toen jij die aanging.
Kortweg: granen maakten geen onderdeel uit van een voeding waarop ons genoom zich ontwikkelde, groene planten wel.
Dank overigens voor deze bijdrage, Leo g.p. Dat scherpt de discussie mooi aan, vind ik.
Willem, ik blijf er een beetje over doorzeuren, maar ik krijg gewoon niet een bevredigend antwoord. Misschien stel ik wel meer retorische vragen (of snap ik het gewoon niet). Maar ik heb het gevoel dat iedereen elkaar napraat als er wordt gezegd: het genoom past zich zeer langzaam aan, wij hebben nog dezelfde genen als onze voorouders van 100.000 jaar geleden dús moeten we kijken naar wat onze voorouders aten.
Mijn vraag blijft: wíe zijn onze voorouders? Jij geeft aan: “Alle mensen zijn genetisch verwant aan de gemeenschappelijke stamvaders en stammoeders van zo’n 160.000 jaar geleden.” Maar we stammen met z’n allen ook af van gemeenschappelijke voorouders van 500.000 jaar geleden. Waarom vormt dat genenpatroon niet de basis voor hoe we zouden moeten eten? Wij (west-europeanen) stammen waarschijnlijk ook af van een groepje mensen dat zo’n 40.000 jaar geleden ergens in Oost-Europa aan het jagen/verzamelen was. Moeten we niet beter kijken naar hoe zij aten? Of hebben al deze jagers/verzamelaars na de out-of-africa trek al problemen gehad met hun gezondheid? Lijkt mij ook niet.
Vervolgens citeer je Muskiet met “En nogmaals, het begint er steeds meer naar uit te zien dat die voorouder, daar in Afrika, voornamelijk zijn kostje bij elkaar scharrelde al wadend door beken en rivieren, struinend langs de kust, loerend in het water van meertjes en zich ophoudend bij moerassen. ”
Mijn punt is: waarom zouden we de voorouder uit Afrika als uitgangspunt nemen en niet de jager/verzamelaar van 20.000 / 40.000 / 100.000 / 500.000 jaar geleden?
Onze voorouders hebben ergens in de geschiedenis inderdaad een tijd langs de kust gescharreld, maar waarom zou dat leidend zijn?
Daarnaast lijkt alles erop te wijzen dat wij van de hongersnood zijn gered door granen te gaan eten, wat wij moeten bekopen met allerlei degeneratieve ziekten. Onze genen zijn hierop niet aangepast, maar wie zegt dat onze epigenen zich niet al aan het aanpassen zijn? Wij zijn immers ook al aangepast om melk te kunnen verteren na de zoogperiode. En volgens mij is dit geen genetische aanpassing, maar een epigenetische, waarbij het gen om lactose te verteren niet meer wordt uitgezet (zoals dit bij bijvoorbeeld Afrikaanse mensen nog wel gebeurd). Door aanpassingen in onze epigenen zijn wij dus wel flexibeler dan wanneer we voor alles zouden moeten wachten op aanpassingen in onze genen.
(volgens mij zou deze discusse live veel beter lopen…)
Kirsten. Ik ben geen genendeskundige. Slechts een koude bakker op dit terrein.
We stammen allemaal af van de homo sapiens. Deze ‘wijze mens’ kent geen vermenging met andere menssoorten. De homo sapiens heeft een genenstelsel dat zich aanpaste aan het milieu waarbinnen het zich, vanaf zo’n 160.000 jaar geleden, ontwikkelde. Die aanpassing was erop gericht de soort in stand te houden. De homo sapiens heeft een genoom ontwikkeld, om zichzelf voort te planten, dat niet berust op afkomst van de sapiens, maar puur op dat voortbestaan van de unieke soort. Onderdeel ervan is een bepaalde voedingswijze, gestuurd door wat er voorhanden was en acceptatie van het genoom. De mens van, zo jij noemt, later tijden heeft zich identiek aan die van 160.000 jaar geleden gevoed, met natuurlijk accentverschuiivingen. Maar de basis bleef gelijk: onbewerkte producten die de omgeving leverde en waarvan uiteraard de giftige elementen werden gescheiden van de eetbare. Pas 10.000 jaar geleden ontstonden eetpatronen die duidelijk afweken van de oorspronkelijke: die met granen en zuivel, de boerenproducten dus.
Of we van de hongersdood zijn gered door het gewas graan waag ik te betwijfelen. Is het niet eerder zo dat met de komst van de granen, en de daardoor ontstane ‘fabrieken’ de bevolkingsaanwas op een onnatuurlijke wijze sterk is toegenomen? En dat daarmee de basis is gelegd voor een makkelijke ontwrichting in oorlogs- of andere ramptijden?
Adaptatie van melk, zoals bij sommige bevolkingsgroepen wordt waargenomen, betekent natuurlijk niet dat we daarom te maken hebben met een door ons genoom geaccepteerde voeding. En wat betreft jouw epigenen. Kun je dat verduidelijken, wat je daarmee bedoelt in relatie tot het genoom?
Of is er een andere meelezer die daar duidelijkheid over kan geven?
Kirsten, naast wat Willem zegt is het denk ik voornamelijk van belang wat je at en niet zozeer in welke omgeving je je bevond (al is wat je eet wel weer afhankelijk van je leefomgeving). Kees hieronder refereerde er ook al even kort aan, Weston Price heeft naar mijn mening goed aangetoond dat er op verschillende plekken op aarde (zowel in land- als kustgebieden) mensen over een uitstekende gezondheid (en dus ook gebitten) kunnen beschikken mits ze dierlijk voedsel tot zich nemen en ver uit de buurt van bewerkte producten blijven. Je kunt dus net zo goed kijken naar onze voorouders in Perigord als aan de oostkust van Afrika. Het mooiste vind ik nog, en dat komt volgens mij nog steeds niet zoveel aan bod binnen de paleo community, dat groenten en fruit helemaal niet zo’n onderdeel van onze oorspronkelijke voeding lijkt te zijn (o.b.v. wat ik tot nu toe heb gelezen). DIerlijke voeding (en dan bedoel ik niet perse spiervlees) is van het grootste belang, en wist je dat er volkeren waren die hun vitamine C uit een van lagen uit de maagwand van hun gevangen ‘vlees’ haalden? Dat verklaard voor mij wel hoe onze voorouders (gezond) hebben kunnen overleven in seizoenen of gebieden waarin er vrijwel geen groente of fruit beschikbaar was, het gaat er bij mij namelijk niet in dat we bergen groenten en fruit moeten eten per dag om gezond te blijven. Maar goed, dat is een andere discussie :-).
Of we zonder groente kunnen? Ik weet het niet, groenten hebben een alkaliserend effect op het lichaam en voor zover ik weet heeft vlees een verzurende reactie op het lichaam. Natuurlijk hebben geraffineerde producten een veel sterkere verzurende reactie dan vlees. Maar ik denk dat we, homo sapiens, toch een minimale hoeveelheid groente nodig hebben om lang gezond te blijven. Die hoeveelheid wordt natuurlijk groter naar mate we meer geraffineerde producten eten en in een gebied wonen met meer milieu vervuiling wat ook een verzurend effect heeft op ons lichaam.
Daniel, ik zie dat ik een tikfout heb gemaakt, of eigenlijk een woord vergeten ben. Ik bedoelde, ‘niet zo’n groot onderdeel’ i.p.v. ‘niet zo’n onderdeel’. Ik ben het met je eens dat we wel iets van groenten of fruit nodig hebben (als is het maar voor de vitamine C zeker aangezien wij vrijwel geen organen meer eten), echter denk ik niet zoveel als vaak wordt geclaimd. Call me stupid, maar ik neig steeds meer naar de theorie dat groenten en fruit teveel afweerstoffen in zich hebben (net als graan) om zichzelf te beschermen (in groente en fruit bedoel ik daarmee de zogenaamde antioxidanten) die eigenlijk niet door ons bedoeld zijn om (op grote schaal) te worden genuttigd. Ze geven onze spijsvertering en overige processen misschien wel teveel stress. Ik hoor graag iemand die mij van dit (waan)idee af kan brengen :-). Ondertussen eet ik toch nog wel mijn porties groenten en fruit hoor, maar ik betwijfel of we dat per halve kilo of zelfs meer moeten blijven nuttigen op dagbasis. Volgens mij was daar voor het agrarische tijdperk helemaal niet voldoende voorraad voor voor iedereen. Je haalt het verzurende effect van vlees aan, weetje ik geloof daar niet zo in. Hoe is dat onderzocht, welk vlees is onderzocht, er zijn zoveel typen vlees en zoveel natuurvolkeren die vrijwel alleen op vlees en vet leefden en hartstikke gezond zijn (ik noem alleen al indianen die hoofdzakelijk op een dieet van vlees leefden met hier en daar een cranberry op zijn tijd). Misschien wordt dat verzurende effect wel versterkt of veroorzaakt doordat we niet uitsluitend vlees en vet eten. Maar goed, ik ben dan misschien niet zo wijs en ga wellicht teveel om mijn gevoel (natuurlijk instinct) af. Ik zou hier eens wat meer over moeten lezen voordat ik hier verder op reageer :-).
Leo, ik ben het helemaal met je eens dat er gezonde volkeren zijn die (bijna) geen groente en fruit eten, zoals de Eskimo’s. Dus ik weet het niet, misschien dat ze ontzettend verzuurd zijn maar omdat ze verder een gezonde levensstijl hebben toch gezond blijven of ze zijn toch alkalisch omdat vlees zo minimaal verzurend is dat het lichaam het kan verwerken. Aan de andere kant zijn er dokters die allerlei ziektes genezen door mensen te ontzuren met heel veel groenten. Dat zijn dan wel mensen die hun hele leven geraffineerd hebben gegeten. Daarom ben ik zo’n grote fan van 3x per dag groente: het ontzuren cq alkalisch blijven.
Ik heb het boek “The PH miracle” gelezen waarin gezegd wordt dat alles behalve groente en sommige noot en fruit soorten verzurend werken en dat iedereen qua volume 80-20 zou moeten eten (80 groente/alkalisch – 20 overig/verzurend) om alkalisch te blijven/worden. Ik heb mensen gesproken die door veel groente te eten ontzuurden (te meten met PH strips). Deze mensen gingen zich beter voelen naarmate de ph waarde omhoog ging. Dus ik geloof zeker dan groente en in mindere mate fruit echt onmisbaar zijn voor ons in een westerse samenleving, maar misschien dat mensen die nooit geraffineerd eten geen of heel weinig groente nodig hebben om gezond te blijven.
Dit is een hamvraag ;-), Kirsten. Ik was op pad, maar hang weer aan een draadje. Ben nu te gaar om twee woorden recht achter elkaar te zetten.
Melchior, je geeft aan dat dit een hamvraag is, maar wat is jouw idee hierover? Wie kunnen we als onze voorouders beschouwen wat betreft voeding? En welke veranderingen in leefstijl hoeven niet door een verandering in onze genen te worden opgevangen, maar door onze epigenen?
Kirsten, sorry voor mijn schandalig late reactie op deze vraag. De reden is dat ik het niet weet ;-).
Hier valt heel veel over te zeggen. De vraag is of een aanpassing aan een nieuwe omstandigheid automatisch betekent dat die omstandigheid optimaal, ofwel ‘paleo’ is. Neem bijvoorbeeld lactasepersistentie. De eerste mensen die na het zogen melk bleven drinken, gingen dood of haalden ternauwernood de reproductieve leeftijd. Dat gaf dus een waanzinnige evolutionaire druk. In korte tijd waren er alleen nog maar mensen die lactase bleven aanmaken en dus niet meer doodziek werden van melk. Velen zeggen dat lactasepersistentie het bewijs is dat wij uitstekend zijn aangepast aan zuivelconsumptie. Ik zie die aanpassing meer als een noodoplossing, een beroerde trade off. Om slechts 1 voorbeeld te noemen, blootstelling aan lactose is een van de belangrijkste oorzaken van cataract (troebele ooglens). We kunnen de lactose nu omzetten in glucose en galactose, maar die galactose richt overal subtiele schade aan.
Mijn eigen volkomen uneducated guess is dat we de periode waarin wij die enorme encefalisatie doormaakten en mens werden het beste als optimale blauwdruk kunnen gebruiken. En omdat ik van het soort ben dat aanneemt dat zulks in een kustlandschap gebeurde, denk ik dat een semi mariene voeding zonder granen, zuivel, etc. de beste basis vormt.
Ik denk dat het vermogen om tarwe te eten zonder direct doodziek te worden een trade off is. We overleven het – net als lactose – maar velen krijgen na de reproductieve fase een rekening gepresenteerd.
Melchior, bedankt voor jouw visie. Voor zover ik weet was het vermogen om na de zoogperiode lactose te kunnen verteren zo’n 6000 tot 7000 jaar gelden een polymorfisme (jij noemt het een trade off). Er ontstond inderdaad selectieve druk, doordat we in noord-europa granen gingen eten, wat leidde tot een verhoogde uitscheiding van vitamine D (en daar hadden we op dat moment al niet teveel van rond deze breedtegraad). Het gevolg was veel rachitis met moeder en kind sterfte bij de geboorte. Alleen degenen met het polymorfisme om lactose te kunnen blijven verteren overleefden dit. Dit vermogen heeft ons ooit van de dood gered en daar moet je meestal ook de prijs voor betalen. Nu hebben we echter de keus om zuivel te laten staan. (ik ben overigens wel geïnteresseerd in een uitgebreidere verklaring van de relatie tussen lactose en staar…)
Het is dus inderdaad niet zo dat daar waar we toe in staat zijn ook meteen goed voor ons is. Die vis heeft natuurlijk een enorme rol gespeeld in onze hersenontwikkeling en heeft ons ‘mens’ gemaakt. Maar discussies over verschillen in paleo visie 1 en paleo visie 2 vind ik altijd wat lastig. De essentie is door Willem en Fred-Jan al goed verwoord. De details verschillen denk ik per individu.
Je begint met het plaatsen van een typerende fotoshoot avant la lettre van Weston A. Price. Waarvoor dank, want ik denk dat die man in de dertiger jaren al ongelofelijk raak schoot met zijn kritiek op geraffineerd voedsel. ‘Voeding en fysieke degeneratie’ heet de voor de verandering eens zeer rake vertaling in het Nederlands van zijn standaardwerk.
Melchior, je gaat als een speer!! Ik heb weer heel wat in te halen 🙂 Love it.
Even off topic maar heel interessant http://www.cbc.ca/news/health/story/2013/01/02/sugar-obesity-fructose.html en zeer waarschijnlijk in een dozijn andere publicaties. Lustig kan blij zijn : Fructose wordt anders behandeld in ons lichaam en dmv MRI aangetoond dat onze hersenen dat spul niet registreren als ”vullend” ….After drinking a fructose beverage, the brain doesn’t register the feeling of being full as it does when simple glucose is consumed, researchers found…. Niks nieuws? Ik denk dat het niet vaak genoeg gezegd kan worden. “It implies that fructose, at least with regards to promoting food intake and weight gain, is a bad actor compared to glucose,” he said. He wrote a commentary that appears with the federally funded study in the Journal of the American Medical Association.
Voor diegenen die hun neus ophalen voor een ordinair krantenartikel : http://www.theheart.org/article/1492671.do?utm_medium=email&utm_source=20130103_heartwire&utm_campaign=newsletter
There is something really devious about fructose en natuurlijk helemaaaaaal wat betreft HFCS. En dat zit langzamerhand overal in. Lustig a one track mind?? Misschien toch maar beter een one track dan completely off the rails.
Fructose? alleen als het verpakt is in een aardbei, of een framboos, of een druif, bosbes, haskap, appel enz.
En nou ik toch bezig ben, ja het sneeuwt buiten Mariet. Dit is een hart onder de riem voor al onze gezellige dikkerds. http://www.theheart.org/article/1492205.do?utm_medium=email&utm_source=20130103_heartwire&utm_campaign=newsletter
”……lesser amounts of excess weight either did not increase the risk or appeared protective, according to the results of a systematic review and meta-analysis of 97 studies…”
Je kunt het vinden in PubMed (Flegel K.M.)(JAMA 2013; 309:71-82.)
Ha, ha James, dat is nog eens een opsteker ! Hoef dus niet tot ’t gaatje te gaan. Was ik eigenlijk ook niet van plan 😉 Langzaam gaat vlugger: gezond, dat is tenslotte het doel. En als ik langer leef heb ik meer tijd, toch ! en blijft ’t gezellig…
Met de sneeuw zit je natuurlijk meer binnen !?
Hier is ’t nog altijd warm,( 8 graden vannacht, zegt de weerman ) voor de tijd van ’t jaar. Maar de Friezen ( kunnen het niet laten ) hebben het toch alweer over de Elfstedentocht. In de verste verte geen ijs te zien.
Ik heb een Earthingdekentje gekocht, ik wil wel wat beter slapen. Ben benieuwd !
Jullie moeten je eigen conclusies maar trekken. Dat doe ik ook.
Folkert, verklaar je nader ! Dit is een cryptisch raadsel….
Mariet, ik bedoel er niets duister raadselachtigs mee. Ik ben verbaasd over al die tegenstrijdige gedachten die ter berde worden gebracht. Over vlees, groente, fruit. Daar ik er geen onderbouwde mening over heb, neem ik me voor mijn eigen peil te trekken. Mijn opmerking behelst , dat ik, dat een iegelijk aanraad.
En daar zit ik nou ook vaak aan te denken Folkert: niets lijkt meer zeker.
Groente, nou je las het. Vol giftige anti-oxidanten.
Fruit, teveel suikers.
Vlees, allemaal verkeerde vetten en zuren.
Vis. Nou, ja, vis. Kwik? Kweek? Kwetsbaar?
En toch wil een mens zekerheid, althans dat praat hij zichzelf aan.
Alles overziend, blijft ons gezonde verstand toch maar richtingbepalend: ‘paleo’.
En daarmee kies ik, theoretisch, voor vis en zeevruchten, eieren van eigen, loslopende, kippen, weinig (bio)vlees (grasgevoerd blijf problematisch), groenten uit eigen tuin, met regelmatig zuurkool, fruit van het seizoen en uit de tuin en vetten als boter, olijfolie, kokosvet.
Avocado’s, ja ook die, en wat noten, rauwmelkse kaas en soms een stukje echte chocola.
Akkoord, Folkert??
Ik accordeer, Willem. Het heeft geen enkele zin je te verlaten in allerlei bespiegelingen. Praktisch blijven is mijn motto.
Folkert er is echt helemaal niks raadselachtigs aan dat aarden. Tot een maandje of wat geleden vond ik het ook maar, nou ja, what’s next. Maar feit is dat onze verre voorouders niet op gympies rond renden of aan de wandel gingen oxford geschoeid. Volgens een aantal profs die hier mee aan het werk zijn gegaan blijkt die uitwisseling van pos/neg ionen een enorme antioxidante werking te hebben. Hebben zelfs ontdekt dat er meer ruimte komt tussen de bloed cellen.
Na dat bewuste interview van Mercola met Oschman was ik ‘om’. http://mercola.fileburst.com/PDF/ExpertInterviewTranscripts/InterviewJames_Oschman-transcript_Dec-7-2010_Earthing.pdf
Na de vruchtbare bodem klaar gemaakt door onze oerloper hier natuurlijk 🙂
James, bedankt voor dat artikel over aarden. Een hele interessante visie op iets dat meestal als zweverig wordt beschouwd.
Mariet, ik ben dan ook benieuwd naar je ervaringen met het lakentje.
Kirsten, Éen nachtje nou, nog niet zoveel over te zeggen ! Wat me wel opviel was dat ik viel dieper adem haalde. Echt opvallend dieper, je ademt en denkt daar niet over na. Nu nam ik echt groter, rustigere teugen. Kon het niet stoppen. Meer zuurstof, dunner bloed ?
Ik doe mee aan een onderzoek over bloeddruk. 22 jan, weer 7 dagen meten. Kijken wat er gebeurt ! Is een van de claims, bloeddru verlagen.
Wordt vervolgd 😉
Inderdaad met elke voedingsstof is wel wat, zelfs water in te grote hoeveelheden is gevaarlijk. Je moet denk ik wel voor ogen houden dat wij zeer flexibele omnivoren zijn die op zeer uiteenlopende voedingspatronen zeer goed kunnen gedijen. Daarnaast is het onduidelijk welk voedings/beweeg patroon met betrekking tot macronutriëntenverhoudingen en type lichaamsbeweging de beste resultaten oplevert. Dit is ook nog eens afhankelijk van wat je verstaat onder optimaal. Ga je voor een zo lang mogelijk leven of zo min mogelijk ziek, hoe wil je eruit zien, welke fysieke prestaties wil je leveren?
Ik ben het eens met de stelling dat de welvaartsziekten waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt, veroorzaakt worden door een mismatch van onze eet en leefwijze in de westerse samenleving en het menselijk genoom. De kanttekening die ik daarbij wil plaatsen is dat de daadwerkelijke eet en leefwijze in deze samenleving behoorlijk ver verwijderd ligt van onze huidige adviezen en aanbevelingen op dit gebied. Daarnaast denk ik dat wanneer je op een gegeven moment weet vast te stellen op welke voeding ons genoom zich heeft aangepast, je nog steeds niet met zekerheid kunt zeggen dat dit het voedingspatroon is dat het beste aansluit op onze wens van een zo lang mogelijk en gezond leven. Wel zou je de conclusie kunnen trekken dat voeding die geen deel uitmaakt van de voeding waarop ons genoom zich heeft ontwikkeld in potentie aanpassingsproblemen zou kunnen veroorzaken.
Ik ben het met Willem en Folkert eens dat het weinig zin heeft om omringt door zoveel onzekerheden onze voedselkeuzes te overanalyseren. Mijn advies zou zijn om zo min mogelijk hoogbewerkt voedsel te eten, niet te veel en gevarieerd(risico spreiding). Daarnaast zou ik eens proberen of je verschil merkt wanneer je een periode granen en zuivel uit je voeding verwijdert. Bij mij leverde dat geen merkbaar verschil op maar mijn zus die altijd veel last had van buikklachten en allergieën kwam er achter dat zij sterk reageerde op gluten. Zij leeft nu glutenvrij en haar klachten zijn sterk verminderd.
Net zo goed als ik denk dat het verstandig is om gevarieerd te eten, denk ik ook dat het verstandig is om gevarieerd te bewegen. Niet de nadruk op duursport of kracht maar een combinatie van beide zonder een van beide in extremen te trekken. En als laatste maar waarschijnlijk het belangrijkste. Probeer een beetje plezier te hebben in het leven.
Fred-Jan, dank je wel voor je heldere reactie. Ik geloof dat ik me hier helemaal bij aan kan sluiten. Het teveel op details analyseren van welk voedsel wel of niet tot ons “oorspronkelijke” voedingspatroon thuishoort heeft volgens mij ook geen zin. En je moet er inderdaad alert op zijn dat “nieuw” voedsel in potentie aanpassingsproblemen veroorzaakt. Mooi gezegd.
Robb Wolf over de recente kritiek op hem (ondermeer van de Verschrikkelijke CarbSane) als zou hij uitsluitend commerciele motieven hebben om paleo te promoten. Ik moest denken aan het Volkskrant Tutje Met 1001 Vederlichte Meninkjes Over Alles waar Willem het over had. Jammer genoeg kan ik haar cursiefje hier niet lezen.
***It’s funny, I used to really internalize shit like this…It was hard for my to wrap my head around things like: “How can people just cease to think? Why do people have to be such DICKS?!” Only recently did I realize “This is just how the world IS.” The realization was a jolt for me and honestly, I was not sure what to do with it. Bag it all and go to Nicaragua and farm coconuts? (not entirely out of the option list!) A few days ago I was in Wholefoods grabbing some chow for a big family dinner we were putting together. I was bagging my groceries and chatting up the cashier when the woman behind me asked “Are you Robb Wolf?” I replied “yes” and the woman practically crushed me in an embrace and started crying. She kept saying “You saved my life…”. Out of her purse she pulled a copy of my book that looked like it had about 250K miles on it. It was highlighted and dog-eared in a way that I don’t think I have ever seen. She proceeded to tell me that a bit over a year ago she was wheelchair bound due to Multiple Sclerosis, it sounded pretty similar to Dr. Terry Whals story. Apparently a friend told her the paleo diet might be helpful for MS. So, she bought my book, read the site, listened to the podcast and is now running around, symptom free. Her rheumatologist is now very interested in paleo and I’m going to try and hook him up with the Specialty Health folks.
So, this experience was pretty powerful. What WE (Me and most of y’all) are doing is God-Damned important. I cannot tell you how moved I was by this woman’s story, especially the fact I played some small par tin all this. but if I have a demon it is taking on the weight of the world, and the first thing I thought about when I left the store was “That is fantastic…but Nicki’s mom died THREE MONTHS before I met Nicki.” From complications stemming from Rheumatoid Arthritis. The “what-if’s” of our own personal tragedy will haunt me the rist of my life.
So my grand take-away from all this:
1-Some people are incapable of learning and change.
2-Some people are assholes who snipe from the Peanut Gallery while not lifting a finger to better the world around them.
3-The vast majority of people are fucking righteous and if we know something that can help them, that could improve the world, we have a moral imperative to do something to help. ( How do I have morals, yet am not religious? Hmm?)***
Hele stuk:
http://robbwolf.com/2013/01/02/thoughts-carb-paleo-part-deux/
Thanks. How time flies. Got part one still open the browser. Iedereen die Chrome nog niet heeft.ik waarschuw maar alvast. Voor je het weet heb je een dozijn pages open en als je RAM nog steeds onder de 1 Gig ligt gaat ie al snel langzamer draaien.
Zo’n juichende vrouw aan de kassa, schiet ik vol van. Ik begrijp dat heel goed, je wilt iedereen zoenen, die er maar wat mee te maken heeft, waar door je je beter voelt :-*
Gisteren weer voor het eerst sinds heel lang naar de Noordermakt in A’dam. Toch niks bijzonders? voor mij wel ! Gewoon 2 á 3 uurtje lekker rondwandelen over de oudste biologisch markt van Nederland, vroeger bijna wekelijks. Nu weer zonder pijn. Ik straalde helemaal en de markt straalde terug 😉
Kan het dus helemaal onderschrijven:
“What WE (Me and most of y’all) are doing is God-Damned important “
Robb is heel goeie gozer. Hoe een CarbSane, die uitsluitend afbreekt, hem zo durft af te zeiken, is me een raadsel.
Melchior, CarbSane, ik kijk weleens naar haar posts, maar haak altijd halverwege af. Zo’n wollig gezeur, met zoveel negativiteit, ik wordt er misselijk van. Ik denk altijd: “Ze teert op anderen en Ga zelf eens wat doen”. Bv iets spraakmakends, waardoor ze de aandacht verdient, die ze zo graag wilt, ipv van afgeven op anderen, die aandacht verdienen.
Ik heb daar een ‘eigen’ woord voor concurrentiegriet/vent.
Concurrentie is goed, als je dat ziet als een stimulans om zelf ook beter te worden, maar slecht als je blijft hangen in het bestrijden van degene die je ( stiekum, niemand mag het merken ) beter vindt dan jezelf.