Negeer de Sirenen van het Voedingscentrum

Stephan Peters van het Voedingscentrum betoogt in de noodlijdende agrarische internetcourant Foodlog dat mensen wat betreft informatie over gezonde voeding alleen mogen vertrouwen op het Voedingscentrum. Het Voedingscentrum baseert haar adviezen op de allerlaatste wetenschappelijke inzichten. Wie deze adviezen volgt, doet alles wat redelijkerwijs mogelijk is om gezond en functioneel te blijven. Mensen die iets anders beweren, zegt Peters, zijn kwakzalvers.

Foodloglezers, zo blijkt al jaren uit de reacties op artikelen die de humane biologie raken, zijn over het algemeen net zo fysiologisch ongeletterd als de sympathieke oprichter van de courant, filosoof en ex-bankier Dick Veerman. Lardeer je eigen boodschap kwistig met woorden als ‘consensus’, ‘gerespecteerd’, ‘vooraanstaand’, ‘evidence based’ en ‘onzekerheden’, gebruik als je het over opponenten hebt termen als ‘complottheorieën’, ‘kwakzalvers’, ‘n=1’, ‘kruidenvrouwtjes’, ‘anekdotes’, ‘zekerheden’ en ‘goeroes’ en je hebt de doorsnee Foodloglezer in je zak, wat voor nonsens je verder ook uitkraamt.

Naast deze beproefde, door handelaren in occasions tot kunst verheven retoriek existeert de biologische werkelijkheid. Een werkelijkheid die, zo weten we inmiddels ruim 150 jaar, zich het best laat beschrijven en voorspellen aan de hand van het leidende principe van de evolutie door natuurlijke selectie. Dit leidende principe dicteert dat de huidige fysiologie van de mens grotendeels het product is van de evolutionaire druk die werd uitgeoefend gedurende het Pleistoceen. Voeding is toegepaste biologie. Het leidend principe van de biologie dicteert dus ook dat de mens net als alle andere diersoorten is aangepast aan een bepaalde voeding en dat grote afwijkingen daarvan gezondheidsproblemen induceren. Overweldigend bewijs hiervoor vinden we in de fossil record. Overal waar mensen tussen de 10.000 en 5000 jaar geleden overschakelden van hun koolhydraatarme vangstvoedsel op een door koolhydraten gedomineerd agrarisch dieet, werden de degeneratieve ziekten die ons ook nu nog plagen endemisch. Diabetes, kanker, hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten en neurodegeneratieve ziekten zijn niet iets van de laatste 50 of 100 jaar, deze ziekten zijn er sinds wij landbouw bedrijven. Het zijn boerenziekten. Sinds die slachting heeft er door krachtige evolutionaire druk enige aanpassing plaatsgevonden – denk aan de selectie van lactasepersistentie en een hogere amylase-expressie – maar dit zijn onvolledige aanpassingen, biologische noodoplossingen die feitelijk slechts hebben bewerkstelligd dat de mensen die werden geconfronteerd met het soortvreemde agrarische dieet niet al voor ze zich konden reproduceren overleden aan chronische diarree. Hoewel full blown lactoseintolerantie en coeliakie relatief zeldzaam zijn en we dus bijna allemaal netjes de reproductieve leeftijd halen, betalen we de prijs voor die soortvreemde voeding in de vorm van genoemde pathologie. Soms al in de jeugd, meestal op middelbare leeftijd.

Peters en Veerman doen het voorkomen alsof dit slechts een frivole theorie is. Een aardig gedachte-experiment voor bij de openhaard. Dat is het niet. Diverse kleine gecontroleerde interventiestudies hebben inmiddels aangetoond dat eliminatie van voedingsmiddelen die gedurende het Pleistoceen onbeschikbaar waren – zoals granen en andere bronnen van acellulaire koolhydraten, melk, geconcentreerde zaadoliën, bonen en geëxtraheerde suiker (glucose/fructose), kortom ruim 70 procent van de voedingsmiddelen die door het Voedingscentrum worden aanbevolen – in korte tijd superieure verbetering van algemeen geaccepteerde gezondheidsparameters geeft, ook in gezonde mensen. Ondanks het relatief geringe aantal deelnemers zijn de uitkomsten van deze onderzoeken zo significant en zo consistent, dat de studies voldoende power hebben om er harde conclusies aan te kunnen verbinden. Een aanzwellende vloed fundamenteel onderzoek suggereert sterk dat de zogenoemde ‘black box ziekten’ hun oorsprong vinden in een met name door stoffen in granen geïnduceerde verhoogde darmpermeabiliteit. Kleine, veelbelovende interventiestudies met mensen met MS en reuma bevestigen wat werd waargenomen in de petrischaaltjes van wetenschappers als Alessio Fasano.

Steeds meer ‘gewone mensen’ nemen notie van de conclusies die worden getrokken door deskundige wegbereiders als Cordain, Lindeberg, Spreadbury, Muskiet en Kuipers en ‘gaan paleo’. Wanneer er sprake is van onderliggende pathologie vaak met ‘ongelofelijke’ resultaten. Dit tot groot chagrijn van Stephan Peters en Dick Veerman, die deze waarnemingen onmiddellijk afdoen als ‘anekdotes’. N=1 is gelijk aan N=0. N=100 is gelijk aan N=0. N=1000? Massahysterie. Strikt genomen hebben zij gelijk. Gezien in de context van de evolutionaire geneeskunde en van wat inmiddels is bewezen, is deze houding echter bizar, misleidend en potentieel gevaarlijk.

Paleo is logisch en zonder risico’s. Paleo levert, om het in marketingtermen te zeggen. Waarschuwen tegen paleo in een soortvijandige, neolithische omgeving is als waarschuwen tegen het dragen van een zwemvest met positietransmissie op een zeilschip in een storm.

Naschrift 23 september:

Dick Veerman vat het sportief op en plaatste gisteren zelfs een link naar dit stukje in zijn krant. Daarop heeft inmiddels één iemand geklikt, waaruit blijkt dat een substantieel deel van het Foodlog-publiek althans enige nieuwsgierigheid naar het concept ‘voeding als toegepaste biologie’ aan de dag legt. Voor hem of haar nog wat meer achtergrond.

Om te beginnen een video-interview met de alom gerespecteerde, vooraanstaande, in de wereld van de peer reviewed evidence based medicine min of meer verafgode 🙂 arts, fysioloog en sportwetenschapper Timothy Noakes van de Universiteit van Kaapstad.

 

Verder beveel ik van harte deze drie artikelen van PhD-studente archeologie en antropologie Anna van Archaeonova aan.

Debunking and Deconstructing Some ‘Myths of Paleo’. Part One: Tubers

Myths of Paleo, Part Three: The Amylase Gene

Musings: Does Starch Consumption and Amylase Activity Activate Stress Responses and Fat Accumulation?

Let op: dit zijn mensen die volgens de logica van Dick Veerman niets van wetenschap begrijpen, maar het kan toch verhelderend zijn notie te nemen van hun inzichten.