De staat van Paleo (spoiler: marginaal)

Darryl Edwards raakt in bovenstaande paneldiscussie over de De Staat van Paleo, gehouden op AHS17 begin september in Seattle, een teer punt. We hebben een tool in handen waarmee je met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid het leeuwendeel van de westerse ziekten kunt voorkomen, omkeren of managen, maar een specifiek deel van de bevolking is niet geïnteresseerd. Het volgen van wetenschappelijk onderzoek en het proberen te elimineren van tot ziekte en disfunctie leidende mismatches is bijna 30 jaar na Boyd Eaton en Melvin Konner nog altijd een luxe hobby voor een clubje voornamelijke blanke, hoogopgeleide, over het algemeen goed verdienende nerds. Er is binnen deze groep geen oprechte compassie met de mensen die deze interventie misschien wel het hardst nodig hebben, de laag opgeleide, kansarme, relatief vaak metabool gecompromitteerde onderklasse. Marie Claire die de ‘back streets of Naples’ verloochent en zich niet langer druk maakt om de paupers die haar voortbrachten en tot wie zij diep van binnen nog altijd behoort. Hij doet zijn bijna emotionele betoog in reactie op Robb Wolf, die stelt dat het evolutionair geneeskundige model – en Robb doelt nadrukkelijk op alle interpretaties daarvan – overgelaten moet worden aan de krachten van de vrije markt.

De contraire reactie van Darryl is begrijpelijk. Hij groeide op in de zwarte slums van Londen, veel mensen in het milieu waaruit hij voortkomt moeten keihard werken in vaak meerdere rotbanen om hun gezin eten en een dak boven het hoofd te geven en hebben echt geen zin of tijd om zich te verdiepen in de consequenties van metabole endotoxemie, chronische hyeperinsulinemie en alle logische downstream pathofysiologie die hun toch al niet zo gezellige leven op korte termijn nog minder gezellig zal maken. Hij zegt het niet met zoveel woorden, maar ik begrijp dat hij wil dat ‘wij’ beter ons best moeten doen om deze mensen op de een of andere manier toch te engageren. Hij wordt daarover niet concreet, het blijft bij een welgemeende, maar vleugellamme hartenkreet. Het te vroege overlijden van zijn zus aan kanker, waarvan hij de haar opgelegde leefstijl impliciet de schuld geeft, draagt zonder twijfel bij aan zijn emotie.

Ik denk dat Darryl door zijn achtergrond een vertekend beeld heeft van de realiteit. Ten eerste is ook Robb overduidelijk sterk begaan met het welzijn van de in welk opzicht ook minder bedeelden in onze samenleving. Alleen al zijn actieve participatie in diverse min of meer charitatieve gezondheidsprogramma’s getuigt daarvan. Wat hij in deze discussie stelt is dat je juist ook de onderklasse vooral bereikt met een ‘product’ dat kan concurreren met de bestaande ‘producten’. Laat de verschillende vormen van Paleo, Primal, Ancestral etc. maar strijden om de ‘klant’. Als deze op mismatch-eliminatie georiënteerde stromingen ook maar een beetje populairder zullen worden dan wat het farmaco-agrarische complex ons verkoopt, is de hele samenleving, onderklasse incluis, al een stuk beter af. Maak Paleo cool en sexy en cola en donuts iets voor absolute losers en bang, de markt zorgt ervoor dat Paleo aantrekkelijk, kant en klaar en op elke straathoek voor steeds minder geld verkrijgbaar wordt. Ten tweede overschat Darryl volgens mij de ratio van de ‘blanke, hoogopgeleide, goed verdienende elite’. De belangstelling voor werkelijk hout snijdende leefstijlinterventies is binnen deze overigens vaag gedefinieerde groep net zo non-existerend als in de groep waaraan Darryl refereert. Internist en hoogleraar endocrinologie Hanno Pijl stelt studenten geneeskunde in de gelegenheid studiepunten te halen door colleges over evolutionair geneeskundige leefstijlinterventies te volgen, maar er is in twee jaar tijd slechts één student komen opdagen. De opinieleiders binnen de NRC en Volkskrant lezende groep zijn niet alleen ongeïnteresseerd, maar ronduit afwijzend. Van overduidelijk biologische analfabeten als Marcel Hulspas en Ellen de Visser tot wel degelijk ingevoerde mensen als Roxanne Herzberger en Renger Witkamp, ze vinden het idee dat mensen net als alle levende wezens onderhavig zijn aan de wetten van de biologie en dus het best gedijen in de habitat waarin ze zijn geëvolueerd bespottelijk en dragen dat op even toxische als doeltreffende wijze uit. Naar yoga gaan, mindfulness training doen en zelfs medicinale wiet roken is allemaal okay en en vogue, maar wie denkt dat hij zijn metabolisme positief kan beïnvloeden door naar het mismatch principe te kijken, is volkomen van Lotje getikt. Sterker nog, de intentie om ziekte en disfunctie op afstand te houden, het idee dat je ook maar iets kunt doen om te voorkomen dat jouw volstrekt normale genotype zich zal manifesteren als een ziek en behoeftig fenotype, wordt door deze invloedrijke opinieleiders als mentale stoornis beschouwd. Kijk nog eens naar de HP De Tijd farce waarin de valse Herzberger en sluwe Katan een uur lang in de gelegenheid werden gesteld om de overduidelijk in de val gelopen Verburgh te schofferen en je ziet hoe de opinieleiders herhaaldelijk appelleren aan ‘het gezonde verstand’. Wie aan zijn gezondheid denkt – het idee heeft daar enige invloed op te kunnen uitoefenen – is in hun ogen per definitie niet in orde. In discussies met deze mensen valt de term ‘orthorexia’ gemiddeld binnen vijf minuten.

De staat van Paleo is, samenvattend, zoals hij altijd is geweest en altijd zal blijven: marginaal. Alle Google search cijfers ten spijt. Een grote groep adepten – misschien inmiddels wel het leeuwendeel – bestaat uit kanaries in de kolenmijn. Mensen die wat sneller dan gemiddeld ziek zijn geworden van ondermeer onze volledig soortvreemde voeding, die ‘dat paleo-gedoe eens een kans geven’, spectaculaire gezondheidsverbeteringen zien en niet meer omkijken omdat ze het alternatief kennen. Geheel invoelbaar maar helaas nogal contraproductief legt deze groep aanvankelijk vaak een sterke zendingsdrift aan de dag. De tweede, veel kleinere groep bestaat uit mensen die om wat voor reden ook een groter dan gemiddelde drive hebben om zo lang mogelijk fit en gezond te blijven, belangstelling hebben voor biologie en die tegelijkertijd relatief ongevoelig zijn voor peer pressure.

Het is wat het is en dat is prima. ‘We’ hoeven de wereld niet te overtuigen van het evidente feit dat Darwin ook aan tafel gelijk heeft. Misschien dat de wal het schip ooit zal keren als blijkt dat het kunstmatig in leven houden van de exponentieel groeiende groep chronisch zieken zelfs de schatrijke zorgverzekeraars bedreigt, maar voorlopig verdienen te veel partijen – ziektekostenverzekeraars incluis, want hoe meer bulk, hoe meer omzet en hoe meer winst – te veel aan een chronisch zieke bevolking om het doorbreken van de status quo ook maar in de verte waarschijnlijk te maken.

Dus sorry Darryl, maar Paleo is en blijft een elitaire hobby. Maar net als jij en Robb zal ik tegen beter weten in blijven proberen hier en daar een steentje te verleggen. N=1 heeft de toekomst.

Advertentie