Meta-analyse AJCN zet paleo op de kaart als Evidence Based

We kennen allemaal de argumenten waarom paleo onzinnig is.

Onze jagende en verzamelende voorouders werden niet ouder dan 30.

Keukentafelrepliek: Het is ontzettend moeilijk om puur op basis van botresten uitspraken te doen over de levensduur van een groep. De kindersterfte onder jager-verzamelaars was waarschijnlijk relatief hoog. Er zullen relatief veel mensen op jonge leeftijd zijn gedood door infectieziekten, geweld en ongelukken. Het hoofd van de trauma-afdeling van het UMCG vertelde me eens dat het tegelijkertijd breken van twee grote botten zonder medisch ingrijpen genoeg is om het loodje te leggen. De steriele ontsteking die nodig is voor het helen, nekt je als de verwondingen een bepaalde ernst overschrijden. Maar observaties onder huidige jager-verzamelaars laten zien dat ook zij substantiële aantallen ouderen voortbrengen. Die vrijwel zonder uitzondering tot aan de laatste paar dagen van hun leven functioneel en vrij van chronische ziekten zijn.

Er was nooit één paleo voeding, we weten niet precies wat jager/veramelaars aten en je kunt de paleo-voeding niet nabootsen.

Keukentafelrepliek: Dat klopt en er is ook geen paleoproponent die dit beweert of ooit heeft beweerd. Gedurende onze evolutie – die nooit stopt, ook dat weten we en ook dat hebben we nooit ontkend – hadden voeding en andere omstandigheden bepaalde gemeenschappelijke kenmerken. Veranderen die te zeer, dan kunnen mismatches ontstaan die chronische ziekte in de hand werken. Deze kenmerken kennen we wel. En als we ze nabootsen, gebeuren er over het algemeen mooie dingen.

Paleo is zuiver gebaseerd op anekdotes. Die RCT’s waar jullie mee schermen, tellen niet.

Keukentafelrepliek: Dat, mijne dames en heren, is al sinds de eerste experimenten van Staffan Lindeberg een zwak, maar lastig te counteren argument. De trials die zijn gedaan waren klein, maar lieten grote verschillen zien tussen de verschillende onderzoeks-armen. Paleo scoorde altijd spectaculair beter. Mensen die Evidence Based Medicine verwarren met data mining onderschatten over het algemeen de kracht van het kleine, maar goed gecontroleerde experiment. Zij staren zich blind op grote aantallen. Als een interventie in een kleine groep in korte tijd in vrijwel alle deelnemers een groot effect laat zien, is dat voor ouderwetse dokters en andere gewone stervelingen een sterke aanwijzing dat de interventie effectief is. Zo niet voor de meeste dataminers. Zij willen of kunnen daar niets mee. Zij zijn pas onder de indruk wanneer een interventie in een enorme groep – liefst duizenden personen – een significant effect laten zien. En dat ‘significant’ zien zij dan puur in de rekenkundige zin. Als een effect – hoe klein ook – na bewerking met statistische toeters en bellen als significant uit de bus komt, zijn zij tevreden. Of een effect klinisch relevant is, interesseert hen doorgaans geen bal. En dus kunnen ze de bestaande paleostudies blijven afserveren als klein en dus onbeduidend. Ontzettend frustrerend voor met name artsen en andere zorgverleners die de gunstige effecten van de paleo-interventie dagelijks in de klinische praktijk waarnemen, maar die naar collega’s toe geen poot hebben om op te staan. Sterker nog, steeds vaker worden ze weggezet als zweefmiepen met aluminiumhoedjes. Zoals de Nieuw Zeelandse huisarts Greg Brown onlangs twitterde in een discussie over diabetespatiënten die in korte tijd sterk verbeteren op paleo: I see this sort of thing all te time. But of course the plural of ‘anecdote’ is apparently not data. Whatever.

Inderdaad, whatever. Vandaag veranderen de posities op het speelveld nogal drastisch. In het high impact tijdschrift American Journal of Clinical Nutrition verschijnt een meta-analyse van studies waarin paleo werd getest ten opzichte van gangbare dieet-interventies onder mensen met features van het metabool syndroom: Paleolithic nutrition for metabolic syndrome: systematci review and meta-analysis. Hoofdauteur is methodoloog Eric Manheimer, co-auteurs zijn methodoloog Zbys Fedorowicz, internist en onderzoeker Hanno Pijl (LUMC) en dermatoloog en onderzoeker Esther van Zuuren (eveneens LUMC). Hun conclusie, kort en goed: Het tot nog toe volgens de regelen der kunst uitgevoerde onderzoek duidt erop dat paleo in een isocalorische setting op korte termijn superieure effecten heeft op bloeddruk, glucosetolerantie, lipoprotïneprofiel (met name ratio HDL/triglyceriden) en buikomvang (redelijke proxy voor hoeveelheid ectopisch vet in de buikholte). Loren Cordain, founding father van de moderne paleobeweging, spreekt in een email-correspondentie met hoofdauteur Eric Manheimer van ‘een homerun voor paleo.’

Drie van de onderzoekers zijn Cochrane auteurs. De analyse is dan ook uitgevoerd conform de strenge Cochrane methodiek voor het uitpluizen en interpreteren van onderzoeksgegevens. Het is zo Evidence Based als de gat van Dokter Frank en zelfs hij zal er een harde dobber aan hebben er gaten in te schieten. Het enige wat ik kan bedenken – de auteurs noemen het zelf ook – is dat het totale aantal deelnemers vanwege het geringe aantal paleostudies dat is gedaan betrekkelijk laag is. Dat argument zal dan ook in de komende tijd wereldwijd veelvuldig worden gebruikt. Leuk detail: auteur Zbys Fedorowicz, chef van Cochrane Bahrein, had niks met paleo, maar besloot het na het voltooiien van deze analyse eens te proberen. Hoe dat afliep en meer bijzonderheden over deze studie kun je lezen in het uitstekende artikel van Dick Veerman op Foodlog (link wordt gecorrigeerd zodra het erop staat, ik moet zo weg).

Voor wie het nog niet wist, Hanno Pijl (door collega Fedorowicz vrij consequent Dr. Pijleo genoemd) en Esther van Zuuren lichten de analyse toe in een videopresentatie die wordt vertoond aan het begin van het Ancestral Health Symposium Nederland, op zaterdag 26 september in Groningen. Er is ook mogelijkheid tot vragen stellen, via een Skype verbinding met Spanje, waar beide onderzoekers dan zijn. Kaarten voor dit evenement zijn nog altijd verkrijgbaar.