Wegens plotselinge belangstelling: nogmaals IF

Ik zie aan de plotselinge belangstelling voor Intermittent Fasting dat ik daar te weinig aandacht aan heb besteed op HPP. Terwijl de popscience stukjes erover mijn computer uit tuimelen. In het kader van ‘U vraagt, wij draaien’ volgt hier nogmaals een stukje over periodiek vasten, ik meen uit 1973. Vergeef me de populaire toon.

Je mag alles eten. Honger is niet meer dan een vaag gevoel in je maag. Je hebt onbegrensde energie. En je valt ook nog eens probleemloos af. Is de gratis Fast-5 methode van legerarts Bert Herring te mooi om waar te zijn?

Op een ochtend in juli 2004 keek voormalig luchtmachtarts Bert Herring in de spiegel en constateerde dat hij een oude man begon te worden. Niet vanwege rimpels, grijs haar of andere onvermijdelijke verouderingsverschijnselen, maar vanwege zijn man boobs, zijn love handles en zijn onderkin. Medisch gezien is er geen enkele reden waarom mannen en vrouwen van boven de veertig minder strak in hun vel zouden moeten zitten dan jongens en meiden van achttien, wist hij als dokter. Maar waarom gebeurde dat dan wel? Hij pakte zijn oude studieboeken erbij, verdiepte zich in de laatste twintig jaar onderzoek naar de oorzaken van welvaartsziekten en trok een opmerkelijke conclusie. Mensen zijn niet gemaakt om de hele dag door te eten. Sterker nog, mensen zijn eigenlijk niet gemaakt om drie keer per dag te eten. In het wild schuiven mensen meestal maar één keer per dag aan, doorgaans in de late middag of vroege avond. Daar voelen ze zich prima bij. En in het wild lijden mensen nooit aan overgewicht en hebben ze nauwelijks last van hart- en vaatziekten, diabetes, depressies en kanker.

Bert Herring sprak erover met zijn vrouw Judi – ook arts, ook een paar pondjes zwaarder dan haar lief was – en ze besloten samen een experiment te doen. Een maand lang aten ze alles wat ze wilden, maar alleen tussen vijf uur ’s middags en tien uur ’s avonds. Bert Herring: “Het resultaat was simpelweg schokkend. De kwabben en rollen smolten als sneeuw voor de zon. Ik zag spieren verschijnen op plekken waarvan ik alleen dankzij mijn anatomische kennis wist dat ze er moesten zitten. Ik kreeg ineens een tomeloze energie. In plaats van me naar de sportschool te slepen voor een verplicht nummertje zweten, trok ik spontaan mijn loopschoenen aan voor een heuveltraining of een lekkere wandeling. Mijn bloeddruk zakte. En mijn chronisch ontstoken tandvlees, waarover ik me zorgen maakte, klaarde op. Wat me eigenlijk nog het meest frappeerde, was dat de honger na drie dagen volkomen verdween.” Berts vrouw Judi verging het net zo. Lachend: “Voor het eerst sinds mijn twintigste had ik geen sinaasappelhuid meer!” Voor de Herrings werd deze manier van leven en eten een levensstijl. Nieuwsgierig geworden door hun transformatie probeerden diverse vrienden het ook. Met vergelijkbare resultaten. Toen besloot Bert Herring zijn ‘methode’ een naam te geven en er een gratis ebook over te schrijven: The Fast-5 Diet and the Fast-5 Lifestyle. Hoewel het niks kost is Fast-5 een steeds vaker gebruikt codewoord in Hollywoodse twitterberichten.

“Ik wil geen geld verdienen aan een simpele fysiologische waarheid,” zegt Herring. “De basics passen op de achterkant van een bierviltje. Beperk je feeding window tot een periode van vijf uur per dag. That’s it. In het boek leg ik uit waarom dat effectief is. Kort door de bocht omdat je je machinerie traint om hoofdzakelijk vet als brandstof te gebruiken in plaats van glucose. Dat geeft een veel gelijkmatiger energie, zonder ups en downs, die bovendien veel langer aanhoudt. Daardoor normaliseert na enkele dagen ook je eetlust.” In eerste instantie zul je om vijf uur ’s middags de neiging hebben de vastende periode te breken met een vreetkick. Geen paniek, dat is normaal. Herring: “Geef gerust toe aan die gierende honger. Al na enkele dagen zul je merken dat je lichaam zich aanpast. Tenzij je diabetes hebt en je je medicatie niet aanpast, hoef je ook niet bang te zijn dat flauw zult vallen. Veel mensen verwarren het flauwe gevoel dat je in het begin van Fast-5 nu en dan zult hebben met hypoglycaemie, een te lage bloedsuikerspiegel. Je bloedsuiker zal over de hele linie iets lager worden, maar nooit zo laag dat je een hypo krijgt. Vraag als je tijdens Fast-5 een wat spacy gevoel krijgt aan iemand met diabetes of hij of zij je bloedsuiker wil meten. Je zult zien dat het niet te laag is. Te lage bloedsuikers doen zich domweg niet voor, zelfs al zou je een maand vasten. Er circuleert altijd een theelepel glucose in je bloed en je lichaam heeft allerlei mechanismen om die concentratie op peil te houden als je niet eet.”

Hoewel Fast-5 geen restricties stelt aan het aantal calorieën, zul je uiteindelijk vrijwel zeker minder eten dan je voorheen deed. Het is daarom belangrijk dat je focust op eten met een hoge voedingswaarde. “Het aloude advies om van alles wat te eten, werkt bij deze methode uitstekend,” aldus Herring. “Met een mix van groenten, fruit, vlees, vis en kip zit je qua eiwit, vet en vitaminen en mineralen al helemaal goed. Laat dat dus je basis zijn. Je staat ervan versteld hoe weinig voeding het lichaam eigenlijk nodig heeft als die voeding van hoge kwaliteit is.”

Zodra je aan de nuchtere toestand gewend bent – en dus meer op vet loopt dan op glucose – zul je 300 gram of meer per week kwijtraken, belooft Herring. “Weeg jezelf iedere ochtend na het wakker worden, nadat je hebt geplast en zonder kleren aan.” Hoewel het bijhouden van het verloop inzicht geeft in je progressie en vaak motiverend werkt, waarschuwt Herring voor obsessief wegen. “Iedere week zou je meetbaar minder moeten wegen dan de week ervoor, tot je uiteindelijk je fysiologisch normale gewicht bereikt,” zegt hij. “Maar het enige dat er toe doet is dàt je dat gewicht bereikt, het vervolgens vasthoudt en vooral dat je je beter voelt en minder vaak ziek wordt. Hoe lang je er over doet, is voor mij als dokter nauwelijks interessant. Verwacht niet dat de weegschaal iedere dag minder aanwijst. Er zijn grote individuele verschillen in vochtverlies, zoutretentie en allerlei hormonale processen die het verlies van overtollig vet makkelijker of moeilijker maken. Heb geduld. Vrouwen kunnen een plateau bereiken en dan na een jaar plotseling spontaan die allerlaatste pondjes zien verdwijnen.”

Hoe komt het dat dit zo ontzettend goed lijkt te werken? “Periodiek vasten is een beproefde variant op calorierestrictie, maar dan zonder de gebruikelijke honger en lusteloosheid,” zegt Herring. “Het grote pluspunt van deze methode is dat de meeste mensen het kunnen volhouden. Het vooruitzicht levenslang weinig te moeten eten, is natuurlijk niet echt gezellig. Maar met dit programma heb je telkens het vooruitzicht dat je straks weer lekker mag eten. Dat maakt het veel makkelijker. En als gezegd, die ‘honger’ neemt een andere, mildere vorm aan, waardoor vreetbuien al snel achterwege blijven.”

Blijvend gewichtsverlies en een gunstiger verdeling van de vetmassa zijn natuurlijk fantastisch. Maar net als Herring rapporteren Fast-5ers veel meer positieve effecten. Ze zien allergieën verdwijnen, worden verlost van hardnekkige schimmelinfecties, bloedsuikerproblemen, hoge bloeddruk, ongezond tandvlees en soms zelfs van hartritmestoornissen. Voor astmapatiënten werkt de methode letterlijk bevrijdend, zo werd onlangs bevestigd in een studie met een iets andere vorm van periodiek vasten. “Astmapatiënten die alleen in een begrensd tijdsraam eten, zien hun longfunctie verbeteren,” zegt Dr Donald Laub van Stanford University. “Hun kwaliteit van leven verbetert zo sterk, dat ze na het geprobeerd te hebben vaak niet meer anders willen. Sommigen hebben zelfs hun medicijngebruik kunnen staken en zijn feitelijk astmapatiënt af. Het is erg jammer dat met name diëtistes mensen vaak aanpraten dat dit gevaarlijk is of averechts werkt. Zij weten werkelijk niet waar ze over praten.”

Hoewel Fast-5 al snel leidt tot een aanzienlijke afname van de totale energie-inname, kunnen de positieve effecten volgens deskundigen niet volledig worden toegeschreven aan die calorierestrictie op zich. Verantwoordelijk is vooral de terugkerende stress van milde honger. “Het wordt steeds duidelijker dat periodiek vasten het gen SIRT1 activeert,” zegt Dr James Johnson, een andere wetenschapper die de invloed van maaltijdfrequentie op ziekte en gezondheid onderzoekt. “SIRT1 is een belangrijke regulator van onze levensduur. Als het gen wordt geactiveerd, gaat het lichaam in de herstelstand en krijgen ziekten en overgewicht geen houvast. Zelfs het vetverlies en de gunstige herverdeling van het lichaamsvet zijn een direct gevolg van de SIRT1-activatie.”

Zijn er nog meer voordelen dan gewichtsverlies, een atletischer lichaamsopbouw en gezondheidswinst? “Vrijwel al mijn cliënten melden al na enkele dagen een abnormale mentale helderheid,” zegt Mike O’Donnel, auteur van het boek The IF Life. IF staat voor Intermittent Fasting, ofwel periodiek vasten. “Het is alsof een mist optrekt waarvan ze zich niet eens bewust waren. Bijna iedereen ervaart een onmiddellijke toename van energie, focus en creativiteit. En mensen krijgen een veel gelijkmatiger, opgewekter humeur. De meeste mensen eten een machtig ontbijt, gevolgd door een stuk verjaardagstaart en een machtige lunch en verkeren als gevolg daarvan een groot deel van de dag in een overvoerde, bijna comateuze staat. Ze moeten bovendien voortdurend snacken om niet volledig te crashen.” O’Donnel merkt verder dat zijn cliënten hun wat hij noemt ‘perverse’ trek verliezen. “Fast-5 geeft je smaakbeleving een reset. De door ziekelijk hoge insulinespiegels veroorzaakte trek in zoet verdwijnt. Wie eenmaal in de Fast-5 modus zit, verlangt ’s avonds naar echt eten. En daarmee raak ik aan nog een voordeel: je geeft veel minder geld uit. Moet je eens kijken hoeveel de gemiddelde vrouw wekelijks on the go uitgeeft aan broodjes, bollen, shakes en energierijke drankjes die haar lichaam kan missen als kiespijn. Dit is echt een win-win programma. Je geeft minder geld uit en krijgt meer energie.”

Maar er is ook een down side. De achilleshiel van de Fast-5 methode is dat hij indruist tegen het eetpatroon dat we als ‘normaal’ zijn gaan beschouwen. “Mensen die dit plan gaan volgen, ondervinden onmiddellijk hoe enorm de maatschappelijke druk om te eten is,” zegt Bert Herring. “Als je tijdens lunchtijd niet eet, heb je collega’s iets uit te leggen. Onze samenleving sleept zich van het ene eetmoment naar het andere. De hele dag door verzinnen we aanleidingen om te eten.” Sociale activiteiten draaien heel vaak om eten en niet zelden hebben we meer aandacht voor wat er te bikken valt dan voor de mensen met wie we samen zijn. Wie daar niet aan mee doet, plaatst zich buiten de groep. Je zult dus sociaal sterk in je schoenen moeten staan, wil je niet zwichten. Fast-5 is voor winners.

Meer informatie en gratis ebook: www.fast-5.com

Geweldige, korte TED talk van Bert Herring (met dank aan Gert van der Hoek)