Vlees eten is dodelijk, afl 23852

Vleeseter

Okay jongens (m/v), het is weer zo ver. Eigenlijk wilde ik er niet over bloggen, maar omdat enkele Nederlandse media het noemden en omdat de trouwste HPP-commentator (lange leve de onoverwinnelijke James) er vanochtend ook al over begon, toch maar even een snelle reflectie. Wat is er aan de hand? Het eten van (rood) vlees verhoogt het risico op een vroegtijdige dood, aldus onderzoekers van het prestigieuze Harvard. Ze deden maar weer eens een analyse van twee epidemiologische monsterprojecten: de Nurses’ Health Study en de Health Professional’s Follow-Up Study. Meer dan 100.000 Amerikaanse medewerkers in de gezondheidszorg vulden tussen het midden van de jaren ’80 en 2008 af en toe een enquête in over wat ze een half jaar geleden op dinsdag hadden gegeten en vervolgens werden al die antwoorden vergeleken met ziekte en dood, om zo eventuele associaties bloot te leggen. In deze analyse werd speciaal gekeken naar de consumptie van rood vlees.

Voor we verder gaan, even een korte inleiding in de logische denkwereld van de aan Harvard (of Harvard-satelliet Wageningen) getrainde epidemioloog. Anders wordt het voor niet epidemiologisch geschoolde leken al snel verwarrend. Bij een brand worden vaak opvallend veel brandweerlieden gesignaleerd, dus het is alleszins redelijk om aan te nemen dat brandweerlieden branden veroorzaken. Er is een sterk positief verband tussen de verkoop van ijsco’s en het aantal mensen dat verdrinkt in open water, dus ijsco’s leiden waarschijnlijk via een nog niet goed begrepen mechanisme tot tijdelijke beperking van de zwemvaardigheid. Hebben we dat?

Okay. De onderzoekers stopten die 100.000 mensen in 5 groepen op basis van hun vleesconsumptie: van 1 portie rood vlees per dag tot 5 porties rood vlees per dag. En wat bleek? Strak verband! Hoe meer rood vlees, hoe meer ziekte en voortijdige dood. Het persbericht was snel geschreven: Rood vlees verhoogt het risico op voortijdige dood.

Ehh… Werkelijk? Om te beginnen kun je je afvragen wat precies ‘rood vlees’ is. Een kijkje in het rapport leert dat de criteria, nou ja, ‘ruim’ zijn. Een pizza met salami wordt bijvoorbeeld aangemerkt als ‘een portie rood vlees’, want er is immers ‘rood vlees’ verwerkt in salami. Meelproducten werden niet geregisteerd, dus de pizza met salami wordt op een hoop gegooid met biefstuk en gehakt. Vervolgens blijken ‘vleeseters’ allerlei andere kenmerken te hebben die van invloed kunnen zijn op de gezondheid. De Zweedse arts Andreas Eenfeldt verwoordt het op zijn blog kernachtig. Hij schrijft: ‘Rokende, bankliggende, vette personen met diabetes en hoge bloeddruk die rood vlees eten, veel alcohol drinken, uit lagere inkomensklassen komen, weinig groenten en fruit eten, niet van vis houden, maar zich vaak en graag te goed doen aan pasta en witbrood, gaan eerder dood. Dus is vlees eten ongezond.’

Natuurlijk komen de onderzoekers op de proppen met allerlei prachtige, geavanceerde statistische methoden waarmee ze hun meesterwerk voor bovenstaande ruis hebben gecorrigeerd. Dat al dat wiskundige gegoochel met notoir onbetrouwbare enquêtedata de verbanden nog onzekerder maakt, ach een kniesoor die daar op let. Hournalisten zien het toch niet en hun schreeuwkoppen garanderen meer onderzoeksgeld.

Als je goed naar de tabellen loert, zie je iets dat de onderzoekers als goed getrainde Sirenen zorgvuldig uit hun toelichting houden: de ‘vleeseters’ aten ook de meeste calorieën, ondanks hun afkeer van groenten, fruit en vis. Wat aten ze dan allemaal, behalve dat ‘vlees’? Dat vinden we nergens terug. Hint: meel en suiker misschien? In de vorm van vooral fastfood, snacks en frisdrank? Dat zijn de enige items die de onderzoekers niet de moeite waard vonden om te registreren. En waarvoor dus ook niet is ‘gecorrigeerd’.

Enquête-studies zijn waardeloos, zeker als ze worden uitgevoerd door onderzoekers met een joekel van een confirmation bias (ja sorry hoor, google maar even). Wanneer stoppen we nou eens met het pompen van duur verdiende belastingcenten in ‘onderzoeken’ die zijn gebaseerd op vragenlijsten, halfjaarlijks ingevuld door mensen die vergelijkbare varianten van het Standard Dutch Crap Diet eten, veel te weinig bewegen, etcetera? Een poosje geleden ‘ontmaskerde’ ditzelfde monsterproject een andere grote boosdoener. Zetmeel in het algemeen en rijst in het bijzonder veroorzaken diabetes, kopten de kranten, zij het in een beduidend kleiner lettertje, want journalisten zijn notoire carbofielen, volslagen in de ban van het Katanische dogma en tuk op het uitdragen van vegetarisch wensdenken. Denk ik dat een hoog aandeel koolhydraten onvoordelig is in een overetende, bankzittende populatie? Absoluut. Ga ik die studie aanvoeren om mijn punt kracht bij te zetten? Geen haar op mijn hoofd. Het verschil in zetmeelinname tussen de deelnemers die wel diabetes hadden ontwikkeld en degenen die (nog) geen caramelplasje pleegden was een schokkende 3 gram per dag (of zoiets).

Met andere woorden, epidemiologen zijn een plaag. Ze wijzen ons expres of als gevolg van een niet meer te corrigeren myopie consequent de verkeerde kant op. Je zult de weifelende paleo’s de kost moeten geven die op basis van de recente krantenkoppen tot de conclusie komen dat de grasgevoerde koe die ze net in hun vriezer hebben gelegd hen tien jaar van hun leven gaat kosten. Het is de hoogste tijd dat we de voedingsastrologie inruilen voor rigoreuze wetenschappelijke experimenten, waarin paleolithische en neolithische voedingsmiddelen in een eucalorische setting (iedereen krijgt zo veel eten dat hij op zijn oorspronkelijke gewicht blijft) en in vergelijkbare groepen cross-over met elkaar worden vergeleken. In de paar experimentjes die al op een dergelijke manier zijn gedaan, won paleo met de vingers in de neus.

Een portie rood vlees